by 7 » Tue Aug 14, 2007 12:53 am
Монгол Улсын аварга Д.Сумьяабазар: Би дүүдээ чимээгүй, тэвчээртэй хүлээж бай гэж хэлсэн
Дүүд маань хэцүү байгаа гэдгийг би ойлгож байна
Энэ жилийн наадмыг сонин, содон зүйлээр их болсон гэж наадамчин олон ярилцаж байгаа. Том цолтой бөхчүүдэд халгаатай болсон уг наадмын дараа залуу аваргууд ямар бодолтой явааг мэдэхийг эрмэлзсэн маш олон уншигч байсан бизээ. Тиймээс бид энэ удаа Монгол улсын аварга Д.Сумьяабазарын сонирхолтой яриаг хүргэе.
-Хэдийгээр наадмаас хойш таны ярилцлагыг уншихыг хүссэн маш олон хүмүүс байсан ч Их аваргын талаар яриагаа эхлэх үү. Учир нь сүүлийн үед Асашёрюүгийн талаар таагүй олон мэдээлэл цацагдах болсон. Сумогийн холбоо Их аваргыг хоёр башё дамнуулан барилдуулахгүй байхаар шийдвэр гаргасан. Энэ ер нь ямар учир шалтгаантай юм бэ?
-Нурууны хуучин гэмтлүүд нь сэдэрснээс болж сүүлийн хэд хоногт акт авсан гэж надад хэлж байсан. Сумогийн холбооны гаргасан шийдвэр нь Монгол хүний өнцгөөс харахад хатуудсан шийдвэр л дээ. Манай МҮБХ-ноос нэг айхтар дүрэм, журам гээд баримтлаад байдаггүй болохоор тэгж санагдсан байх. Хоёрдугаарт бөхчүүдээ cap болгон цалинжуулаад, кампанит ажил зохион байгуулж, Сумогийн холбоо шиг тойргийн барилдаан энэ тэр зохион байгуулдаггүй учраас манай бөхийн холбооны дэг журам чанга биш. Шийдвэр гаргахдаа ч гэсэн дүлэгнэсэн байдлаар ханддаг. Тиймээс ч шийдвэрийнх нь зарим нэг нь хэрэгждэггүй тал бий. Гаргасан шийдвэрийг нь бөхчүүд нь хэрэгжүүлдэггүй, чихнийхээ хажуугаар өнгөрөөдөг тохиолдол энүүхэнд болсон. Энэ нь угаасаа санхүүжилт, цалин, нийгмийн асуудлыг нь шийдэж чадахгүй байгаатай цэвэр холбоотой. Өнөөдөр Д.Сумъяабазар гэдэг хүн МҮБХ-оос 30 мянга эсвэл 20 мянган долларын цалин аваад явж байгаа бол Бөхийн холбооноос тавьсан шаардлагыг заавал биелүүлж л таараа. Ийм учраас сумогийн холброноос гаргасан шийдвэр Япон хүмүүсийн Япон сэтгэхүйн талаас нь харахад харин ч хөнгөдсөн. Сумогийн холбоо өөрөө их хатуу байр суурьтай. Тэгж байж хөгждөг жамтай юм байна л даа. Харин Монгол хүмүүсийн өнцгөөс харахад хатуудсан болчихоод байгаа юм. Үнэхээр хатуудахын хувьд хатуудчихсан л даа. Гэхдээ бид Сумогийн холбооны дотоод асуудалд оролцоно гэвэл бүтэхгүй. Нэг ёсондоо аливаа компанийн хамгийн сайн менежер хүн өвчний улмаас хэд хоног чөлөөлүүлэх акт авчихаад өөр газар очоод бас нэг юм хийгээд явж байвал удирдлагууд яаж хүлээж авах билээ. Ер нь энэ асуудлыг шууд тэгээд ойлгож болно. Харин ч хоёр башё өнжсөнд баярлаж байна. Тэр цалингаар торгуулах бол хамаа байхгүй ээ. Үүнийг би болон манай гэр бүлийн зүгээс янз бүрээр тайлбарлаж яримааргүй байна. Тэгээд ч усыг нь уувал ёсыг нь дага гэдэг шүү дээ. Би дүүгээ чимээгүй, тэвчээртэй хүлээж бай гэж хэлсэн. Шийдвэрт нь хүлээцтэй хандсанаар дараагийн удаа алхахад зэвсэг болно. Үүн дээр янз бүрийн байдлаар тайлбар хэлээд, миний дүүд хатуу хандлаа, гадаад дотоодын иргэнээр нь ялгаварлалаа гэхчилэнгийн яриа огт гаргах хэрэггүй гэж бодож байна. Харин ч бүр асуудал эсрэгээрээ эргэчихэж магадгүй гэж би болгоомжлоод байгаа юм. Тиймээс дүүдээ ерөөсөө чимээгүй л хүлээж бай гэж хэлсэн. Бэлтгэлээ очиж хий, эмчилгээгээхийлгэ, гараад алх, дэвжээн дээрээ очиж бөхчүүдтэйгээ уулз, санаа бодлоо солилц, дотор байгаа юм аа гарга, хоёрдугаарт мэдээж цаг алдаад гэртээ сууж байхын оронд англи хэлний багш ав, англи хэл сур, банк санхүүгийн анхан шатны мэдлэг заалга, өөрийгөө хөгжүүл гэж хэлсэн. Дөрвөн сарын хугацаанд юу ч хийх юм билээ, хажуугаар нь бэлтгэлээ сайтар базаа гэж захисан. Гэхдээ дүүд маань хэцүү байгаа. Хэцүү байгаа гэдгийг би ойлгож байна. Чухамдаа энийг даваад гарчих юм бол сумогийн холбоо ч тэр, Японы ард түмэн ч тэр нэг их олон юм ярихгүй байх гэж бодож байна. Үнэнд хэмжээ, дээд цэг гэж байгаа шүү дээ. Дараа нь би дүүдээ нэг сарын башёд барилдаж түрүүл, гурван сарын башёд барилдаж түрүүл, тэгээд Японы аваргуудын амжилтыг эвд, шинэ рекорд тогтоо, бүх юм нээлттэй байна гэсэн шаардлагыг тавьсан. Угаасаа нас нь ч залуу байна. Дөнгөж 26 өнгөрч яваа хүн миний насан дээр очтол долоон жил барилдана. Зүгээр л 30 хувиар бодоод, долоон жилийн хоёр башёг аваад байхад рекордыг эвдэнэ биз дээ. Тэгэхээр өөртөө зорилго тавиад зүтгэ гэж хэлсэн юм. Энэ сайхан спорт Монголын дүү нар, ах нар, найзуудыг маань амжилтанд хүргэж, дэлхийд гаргаж ирсэн болохоор харин ч сумог тахиж, шүтээд явах хэрэгтэй. Өнөөдөр сумогийн спорт Монгол улсын нэр хүндийг дэлхийд таниулж байна.Тэр утгаараа Монгол улсын нэр хүнд өсч байгаа хэрэг. Би бол Сумогийн холбоотой юу ч яриад хэрэггүй гэж бодож байна. Харин ч сумогийн холбооны нэр хүндийг өргөөд явах хэрэгтэй. Монголыг ийм сайхан амжилт, ийм сайхан нэр хүндэд хүргэсэн шүү дээ. Уг нь иймэрхүү сенсааци зүгээр л дээ. Би хувьдаа энэ асуудлыг сенсаацилсанд баярлаад байгаа юм. Яадаг юм, гарч байг. Гарах ёстой л юм байгаа биз. Саяын сенсаациар Доржоогийн хувьцааны үнэ сайн өссөн/ инээв. Сурв/. Дэлхийн бүх мэдээллийн том сувгуудад Доржоогийн талаарх мэдээлэл очсон байна лээ. Тэгэхээр Доржоо ямар их нэр хүндтэй нь харагдаж байгаа биз дээ. Одоо Японы сэтгүүлчид дүүгийн маань талаар бичээд л байгаа юм. Энэ талаас нь бодохоор зүгээр боловч хувь хүнийхээ талаасаа таатай биш байгаа нь мэдээж.
-Сүүлийн үед Их аваргын талаар манай Монголын хэвлэлүүд янз бүрээр л бичих болж. Сэтгэцийн өвчтэй болсон гэж хүртэл яригдаж байсан?
-Мэдээж хоёр башё барилдах эрхээ хасуулсан болохоор сэтгэл санааны хувьд хүндхэн байгаа. Барилдах эрхээ хасуулсан хүний сэтгэл санаа ямар олигтой байх вэ дээ. Сэтгэцийн өвчтэй болсон биш, сэтгэл санаагаар унасан гэж хэлэх нь үнэнд ойрхон байх. Гэхдээ би үүн дээр тайлбар хэлмээргүй байна.
Засуулууд нь талбайгаас гарч өгөхгүй байснаас барилдаанд сөрөг нөлөө үзүүлсэн
-Тэгэхээр хоёулаа наадмын барилдааны тань талаар ярилцаж, ярилцлагаа улам ч сонирхолтой болгоё?
-Би наадмаас хойш танай сонинд анх удаа ярилцлага өгч, ард түмэнтэйгээ уулзаж байгаа нь сэтгэлд таатай байна. Энэ жил ололт амжилтаар дүүрэн байлаа. Миний хувьд улсын баяр наадмаар мэдээж сайхан барилдаж, дээшээ өсөж дэвжин аав ээж, ардтүмнээ баярлуулна гэсэн бодолтой байсан. Харамсалтай нь барилдаан маань хүсэхэд хясна гэгчээр амжилттай болсонгүй. Гэхдээ яах вэ, сайхан залуу бөхчүүд шинэ цол авлаа, түрүүллээ. Юм үргэлж ээлжтэй байдаг. Хүн болгон сайн барилдахын төлөө чармайж барилддаг шүү дээ. Мэдээж энэ жилийн наадам сэтгэлд хүрсэнгүй. Барилдаан сайнгүй боллоо. Тэгэхдээ үүн дээр нэг юм тодруулаад хэлчихэд МҮБХ засуулуудаа жаахан анхаарах хэрэгтэй байна. Засуулууд нь барилдаж байхад холдохгүй, талбайгаас гарч өгөхгүй байснаас барилдаанд сөрөг тал үзүүлэх явдал гарсан. Элбэг, Баяржавхлан хоёрын барилдаан дээр энэ байдал харагдаж л байсан. Наддээр ч гэсэн гарсан. Энийг зөв талаас нь ойлгуулж хэлэхгүй бол унасан бөхөд шалтаг мундахгүй гэгчээр энэ уначихаад ингэж байна гэж буруу талаас нь битгий ойлгоосой гэж хүсэх байна. Би унасандаа дотроо бачуураад байгаа юм байхгүй. Нутгийн залуу заан цолонд хүрч, ард түмнээ адилхан баярлууллаа. Тэр хүн ч гэсэн адилхан амжилтын төлөө, өөрийнхөө сайн сайхны төлөө явж байгаа болохоор надад унасандаа гутраад байх юм алга. Энэ угаасэа байх л ёстой асуудал. Эр хүний хоорондын тэмцэл жилд нэг удаа болдог болохоор хүн болгон 365 хоног бэлтгэл хийж, нэг өдөр л сайхан барилдаж, амжилтанд хүрэхийг тэмүүлдэг.
-Сайнбаяр заан тантай цуг наадмын бэлтгэлд гарсан гэсэн. Таны барилдааныг сурсан учраас тусгайлан мэх бэлдсэн юм болов уу?
-Мэх бэлдсэн юм байхгүй байх. Чөлөөт бөх хэмээх их спортоор хичээллэж байгаа хүний хувьд гайгүй барилдсан байх. Бид хоёрын барилдаан бараг чөлөөт бөхийн барилдаан шиг болоод өнгөрсөн. Мэдээж мэхээ давталгүй яах вэ. Гэхдээ заавал тэрэнд, энэнд гээд зориулаад байдаггүй шүү дээ. Тийм юм байхгүй байх гэж бодож байна. Бид хоёр нэг гал, нэг дэвжээн дээр бэлтгэл хийх нь хийдэг л дээ.
-Тэгвэл танаас сурсан зүйлээ эргээд ашиглав уу?
-Би сургаад байх ч юу байх вэ дээ. Дүвчин ах, Цэрэнтогтох аварга нар л юм хэлдэг байх. Онцгой барилдаантай хүмүүсээс барилдааныг нь сурах, янз бүрийн мэхний хувилбарын заавар зөвлөгөө авах зүйл байдаг. Миний хувьд Сайнаатай бэлтгэлээ хангаж, бэлтгэлээ хийдэг. Бас техникээ давтах зэргээс илүүтэй онцгойлоод ингэ, тэг гэж зааж байгаагүй.
-Ямартаа ч та нутгийн залуугаа заан цолонд хүргэлээ. Бөх хүн бүдүүн өвсөнд гэгчээр унана чинээ санаагүй юу?
-Үгүй, Яалаа гэж тэгж барилдах вэ дээ. Даваагаа ахиулахын төлөө л барилдсан. Сайнбаяр ч гэсэн тэгж барилдсан байж таараа. Хоорондоо янз бүрийн яриа хэл байхгүй, барилдаж, түрүүлэхийн төлөө байсан.
сайнбаярыг хаяна гэсэн зуун хувь итгэлтэйгээр амлаж авсан
-Бөхчүүдийн дунд сүүлийн үед янз бүрийн найрааны асуудал яригдах болсон. Тэр ч утгаараа таныг өвдөг шороодсонд үл итгэх байдал зарим нэг үзэгчдээс харагдсан?
-Би өөрөө залуу байгаа учраас дээшээгээ барилдахыг хүсдэг. Тиймээс амар, хялбар хаях хүнээ л амлаж авсан. Яагаад гэвэл би Сайнбаярын барилдааныг сайн мэднэ. Мэдээж зуун хувь хаяна гэсэн итгэлтэйгээр авч байгаа шүү дээ. Ам авна гэдэг чинь эрх, үүрэгтэй зүйл. Амлах гэдэг Монгол бөхийн дэг жаяг байдаг. Тэрийг баримтлах л ёстой
-Наадмын үеэр настай бөхчүүд маань “Түүх давтагддаг юм байна, энэ удаагийн наадам залуу аваргуудад бэлтгэлээ сайн базаахгүй байгаад нь сургамж боллоо” гэж байсан?
-Тийм ээ, тийм. Барилдааны бэлтгэл дутуу байгаа гэж настай бөхчүүд шүүмжилсэн нь үнэн. Би ч гэсэн үүнтэй санал нэг байгаа. Ер нь бол өсч, боловсорч байгаа биднээс үзэгчид илүү их юмыг харах нь аргагүй. Уг нь бид бэлтгэл сургуулилтаа чамбай базаадаг. Барилдаан болгон дээр сайн оролцох ёстой гэдгээ ч мэддэг, хичээдэг. Гэвч энэ наадмаар бид тааруухан байлаа. Энэ нь МҮБХ-ноос улсын цолтой бөхчүүдэд зориулсан барилдааныг барагтаа зохион байгуулдаггүйтэй шууд холбоотой. Ноднин улсын цолтой бөхчүүдэд зориулсан барилдаан их л цөөхөн болсон доо. Тэгэхээр МҮБХ улсын цолтой бөхчүүдийн барилдааныг нэлээн түлхүү явуулах хэрэгтэй болов уу гэж бодож байна. Түүх давтагддаг гэдгийг үгүйсгэх аргагүй. Аливаа зүйл ээлж дараатай, эргээд хэдэн жилийн дараа давтагддаг. Энэ жилийн хувьд тиймэрхүү л юм болчихлоо гэж ойлгож байна /инээв. Сурв/.
Г.Өсөхбаяр аваргатай үзүүр, түрүүнд үдэх байх гэсэн бодолтой байсан
-Г.Өсөхбаяр аварга тавын даваанд танаас түрүүлээд уначихсан шүү дээ. Өөрөө уначихаад энэ наадмаар таныг түрүүлэх нь дээ гэж бодож байтал бас өвдөг шороодчихсон гэж байсан. Ингээд энэ жилийн наадмын тааврыг үндсэндээ та хоёр эвдсэн шүү дээ?
-Нэг дэвжээнээс нэгэн зэрэг гарч ирж байгаагийнх нь хувьд би Г.Өсөхбаярыг дээшээ сайн барилдаасай гэж боддог. Тэр ч утгаараа Г.Өсөхбаяр аваргатай үзүүр, түрүүнд л үлдэх байх гэсэн бодолтой байсан. Гэтэл доор унахаар нь нэгдүгээрт цочрол авна гэдэг шиг юм болсон. Яг яаж байгаад уначихав гэж нэлээн гайхаж, цочирдсон. Дараа нь Азжаргал, дээрээс нь Б.Бат-Эрдэнэ аварга гээд бөхчүүд маань бүгд унаад эхэлсэн. Тэгэхээр нь “Маш хариуцлагатай барилдах хэрэгтэй юм байна шүү, том цолтой бөхчүүдэд халгаатай наадам болох шинжтэй болоод явчихлаа” гэж бодож байсан. Үнэхээр болдоггүй юм гэж болдоггүй л юм байна лээ. Уг нь дээшээ цолоо ахиулаад сайхан
барилдчихъя гэж хичээсэн. Үүн дээр тайлбар хэлээд байхад хэцүүхэн л юм.
-Үнэхээр ч Г.Өсөхбаяр аварга та хоёрыг үзүүр, түрүүнд үлдчихээд нэлээн үзэх байх гэж бодож байсан шүү?
-Ард түмний нэлээд хэсэг нь тэгж бодож байсан байх. Олон ч дэмждэг улсууд байгаа.
-Ер нь таны энэ жилийн бэлтгэл хэр хангагдсан байсан гэж үзэж байна вэ?
-Боломжийн бэлтгэлтэй байсан. Ноднингийн бэлтгэл базаасантай адил хэмжээнд байсан шүү. Бэлтгэл дутуу, хоол муу байсан гэх зүйл байгаагүй. Бүх л юм боломжийн сайхан байсан. “Хилчин” клубын Дашка багш, манай арслан Ганбаа ах хоёр өглөө эртлэн босч, орой цагт нь унтуулах зэргээр сэтгэл зүрхээ дайчлан бидний бэлтгэлийг хийлгэсэн. Миний өвдөг шороодсон нь хувь хүний барилдаантай холбоотой. Түүнээс боллоо, үүнээс боллоо гэж шалтаглаад байж болохгүй. Нутгийн бизнесменүүд болоод төр засагт ажиллаж байгаа хүмүүс бүгд л очиж, манай галыг сэтгэлээрээ дэмжсэн. Энэ жилийн хувьд манай нутгаас шинэ заан төрлөө. Заан гэдэг тэр болгон хүний хүсээд байдаг, аваад байдаг цол ч биш. Гэхдээ миний хувьд бодож, зорьж байсан зүйл маань бүтээгүй болохоор аятайхан наадам болсон гэж хэлэхгүй шүү дээ.
-Та наадмаас хойш хөдөө орон нутгийн даншиг, наадмаар хэр хэсэв дээ. Бөхчүүд маань наадмын дараа наадам хэсч, нэг ёсондоо амралтын байдалд ордог?
-Наадмаас хойш хөдөө орон нутгаар нэг их гарсангүй. Сайнаатай барилдаж байхад мөр эвгүй болчихсон болохоор эмчлүүлж байгаа.
-Саяхан Өвөрхангайн “Их хурд” наадам сайхан болж өндөрлөсөн. Харин танай гэр бүлийнхэн нутгийнхаа наадамд очиж, чимэг болоогүйд Өвөрхангайнхан сэтгэл дундуур байгаа нь ажиглагдсан. Магадгүй барилдаандаа сэтгэл ханаагүй болохоор очиж чадаагүй юм болов уу?
-Миний хувьд бэртэл гэмтэлтэй байсан болохоор очиж чадаагүй. Угаасаа телевизээр орон даяар наадмын барилдааныг харуулсан шүү дээ. Эхлээд мөрөөрөө түрүүлж унаад, дараа нь хавиргаа эвгүй болгосон. Нутаг руугаа явж чадаагүй нь үүнтэй холбоотой. Тэр сайхан морины “Их хурд” руу очиж, ард түмэнтэйгээ уулзаж, учиръя гэж бодсон олон төлөвлөгөө байсан. Гэвч гэмтэл бэртэлтэй байж очоод айраг цагаа ууж, бэртлээ сэдрээчихвэл дэмий зүйл болно гэж бодоод яваагүй юм. Манай дүүгийн тухайд сумогийн холбооноос гаргасан гэнэтийн шийдвэрийн дагуу очиж уулзах шаардлага гарсан тул бид хамтдаа “Их хурд”-ын үеэр Япон руу явсан. Түүнээс биш жаахан тааруухан барилдчихаад сэтгэл санаагаар унасан зүйл байхгүй ээ. Бэртэл, хэл ам гэдэг хэлж ирэхгүй, хийсч ирдэг. Аварга дүүд маань сумогийн холбооноос гаргасан шийдвэр бас л гэнэтийн шийдвэр байсан учраас бид явж, зөв талаас нь тайлбарлаж хэлэхгүй бол болохгүй байсан.
Би улам сайн барилдаж, аварга хүний хэмжээндээ байх сургамж авсан
-Та бүгдийг нутгийнхаа наадамд очоогүй болохоор бас л явган хэл ам гарч байсан. “Их хурд” руу явж байх замдаа аваарт орсон, бас таныг Япон руу тохойндоо мэс засал хийлгэхээр явсан гэхчилэнгээр хэвлэлүүд шуугиж гарсан?
-Аваарт орсон гэдэг нь билэг дэмбэрэлгүй мэдээлэл байна лээ. Монгол хүмүүс амны билгээс ашдын билэг гэдэг. Заримдаа манай хэвлэл мэдээллийнхэн хамаагүй ташуурч, худал үнэн мэдээлэл цацах юм. Сонингоо борлуулахыг бодолгүй л яахав. Гэхдээ жаахан үнэмшилтэй, аятайхан талаас нь бичих хэрэгтэй. Харин Япон руу явж, мөр, тохойныхоо гэмтлийг янзлуулах ажил байх нь байсан.
-Дараа жилийн наадам даанч хол байна даа гэж бөхчүүд маань ярьдаг. Тэгэхээр таны дараагийн барилдаан хэзээ болох вэ?
-Мөрөө эмчлүүлж дуустал дахиад нэг сарын хугацаа үлдсэн болов уу. Тэгэхээр энэ аравдугаар сард болох Улаанбаатар хотын ойн арга хэмжээнээс авахуулаад барилдаан болгонд нь барилдъя гэсэн бодолтой байна. Ер нь барилдаж байхгүй бол болохгүй нь ээ гэдэг нь энэ жилийн наадмаар харагдлаа. Аварга хүн хариуцлагатай барилдах ёстой гэдгээ ухамсарлах хэрэгтэй байдаг. Тиймээс би улам сайн барилдаж, аварга хүний хэмжээндээ байх сургамж авсан.
-Та өвөл манай сонинд ярилцлага өгөхдөө “бөх гэдэг залуу насны спорт” гэж ярьж байсан. Магадгүй залуу байгаа дээрээ амжилт гаргахын төлөө яарч байгаа нь энэ үү?
-Бөх гэдэг залуу насны спорт л доо. Залуу насныхаа л эр бяраар барилдахгүй бол нас яваад ирэхээр амжилт үзүүлэхгүй нь мэдээж. Тиймээс би одоо энэ боломжтой байгаа үе дээрээ өөрийгөө бүрэн дайчлах хэрэгтэй гэж бодож байна. Цаг хугацаа намайг хүлээхгүй учраас би уралдаж байгаа юм.
-Та амжилт олохын төлөө яарч байгаа юм байж. Тэгвэл олсон амжилтаа эргүүлэн авах талаар ямар бодолтой явдаг вэ. Тухайлбал наадмын өмнө А.Сүхбат аварга нөхөн олговроор Даян аварга цолыг хүртлээ. Ер нь нөхөн олговроор цол хүртэх нь таныхаар зөв үү, буруу юу?
-Ноднин намайг арав даваад түрүүлэх үед даваа болгоныг цолоор үнэлчихсэн байсан учраас Монгол бөхийн хууль дүрмээрээ цолоо хүртэхийг хүссэн байх гэж бодож байна. Энэ тохиолдолд Их хурлаар батлагдаж байж олгодог. Тэр утгаараа ард түмэн хүсэж, шаардсаны дагуу төрөөс шийдвэрлэсэн албан ёсны зарлиг гэж би хүндэтгэж хүлээж авсан. Харин нөхөн олгоно гэдэг дээр бас төвөгтэй л дээ. Би өөрөө ч гэсэн урьд нь арслан цолоо авах гээд МҮБХ дээр очоод өчнөөн олон удаагийн хуралдаанд санал, гомдлоо хэлж байсан. Тэр үед таван залуу бөх арслан цол авах гээд зүтгэсэн ч нөхөж олгохгүй гэдэг байр суурийг хатуу баримталж байсан. Нэгэнт гаргасан амжилт нь байхад яагаад цолыг нь өгөхгүй байгаа юм, ямар учир шалтгаан байна гэж бид нэлээн асуусан. Тэгээд эцэст нь өөрийн бяр чадлаараа энэ цолыг авах ёстой юм байна гэж дүгнээд дахиж арслан цол авах талаар гуйгаагүй. Ер нь А.Сүхбатад Даян аварга цолыг өгсөн юм бол Б.Гантогтохт арслан цолыг нь өгөх хэрэгтэй шүү дээ. Б.Гантогтох бол арслангийн эрэмбэтэй хүн гэж би бодож байна. Улсад гурван удаа үзүүрлэчихсэн, гаргасан амжилтууд нь байж байна, тэгээд ч олон жил барилдсан гээд яривал шалтаг мундахгүй. Нэгэнт нөхөн олгож л байгаа юм бол Б.Гантогтохт арслан цолыг нь өгөх л ёстой. Яагаад болдоггүй юм. Юм тэгш байх ёстой биз дээ. Тэр цолыг өглөө гээд тэднээс юу ч унахгүй. Бөхчүүд ч юу ч авах гээгүй. Зөвхөн хөдөлмөрөө л үнэлүүлэх гэж байгаа хэрэг.
Албан ёсоор зодог тайлчихаад барилддаг бөхчүүдийг мэдэхгүй л юм байна
-Ямартаа ч А.Сүхбат аваргын гомдол нь барагдсан уу, хэдийгээр зодог тайлсан ч ирэх жилээс дахин барилдана гэдэг байр сууриа илэрхийлсэн. Ер нь албан ёсоор зодог тайснаа зарлачихаад эргээд барилдах асуудал байдаг юм уу?
-Албан ёсоор зодог тайлчихаад барилддаг бөхчүүдийг мэдэхгүй л юм байна. Улс орнуудын бөхийн дэг жаяг янз бүр байдаг байх л даа. Гэхдээ тухайн шийдвэрийг А.Сүхбат өөрөө нэгдүгээрт их хөнгөн гаргасан байх гэж би боддог юм. Хоёрдугаарт барилдах бүх л бололцоо нь нээлттэй байсан. Чухамдаа ямар учир шалтгаанаар тийм шийдвэр гаргасныг ойлгоогүй. Зодог тайлна гэдгийг тийм хурдан шийдэх ёстой ч юм уу гэж бодогдож байлаа. Тэгээд гаргасан шийдвэрээ няцааж, буцаад барилдана гэдэг утгагүй юм л даа. Яахав дээ, үнэхээр барилдана гэвэл бүх зүйл нээлттэй байгаа болохоор гараад барилдахад юу нь болохгүй гэж. Хамгийн гол нь зодог тайлчихаад эргээд барилдлаа гэдэг дээр асуудал байгаа байх. Тэрнээс биш хувь хүнийхээ хувьд барилдаад ороод ирвэл бөхийн хөгжилд ахицтай шүү дээ. Гэвч энэ бүгд тухайн хүний өөрийнх нь гаргах шийдвэр болохоор өөрөө шийдэх байх.
-Энэ цагийг эзэлж байгаа залуу аваргуудын хувьд Г.Өсөхбаяр аварга та хоёрыг бас ч гэж нэлээн хурцлах байх л даа?
-Ард түмэн тэгж хүсч байгаа. Би ч гэсэн А.Сүхбаттай барилдмаар л байна шүү дээ. Аварга цол авснаасаа хойш А.Сүхбаттай барилдаагүй болохоор барилдаж үзмээр байна.Сонирхолтой л байна.
-Тэгэхээр саяхан нэг эмэгтэй “Асашёрюу” сангийн нэрийг бариад Япон руу хүн гаргана гэж залилан хийж яваа сураг гарсан?
-Харин тийм. Саяхан долоо хоногийн эхээр ийм мэдээлэл орж ирсэн. Зарим нэг хүмүүс хүний нэр барьж, залилан хийхээ болих хэрэгтэй л дээ. Бид нар ямар Зуучлах товчоо биш, Япон руу барилгын ажилтан гаргах эрхтэй ч биш, Японы элчин биш, виз гаргадаг улсууд ч биш. Тиймээс хүний нэрийг ашиглаж, ард түмнийг луйвардан, залилан хийдэг хүмүүс болимоор юм. Хоёрт манай монголчууд иймэрхүү хүмүүст итгэхээсээ хаширдаггүй л юм байх даа. ХЗХ-ны луйвар хүртэл намжиж дуусаагүй байхад хүмүүс сонор сэрэмжтэй байх хэрэгтэй шүү дээ. Тэр луйвар хийж байгаа хүмүүс нь албан конторгүй, дээрээс нь нэр хаяг байхгүй. Хэдэн нөхдүүд л утсаар хоорондоо ярьж, залилан хийгээд байсан сураг гарсан. Эдгээр хүмүүст хулхидуулсан хүмүүс хууль, цагдаагийн байгууллагад хандаж, зохих ёсны гомдлоо барагдуулах ёстой. Тэгэхгүй бол залилуулсан хүмүүс нь бидэн дээр ирээд “Та нарт итгэж байсан юм, нэр хүндтэй хүмүүс байж та нар ийм байдал гаргалаа” гэхчилэнгээр сонин зүйл ярьж магадгүй байхгүй юу. Иймээс тэр хүмүүс болиоч ээ, нөгөө хүмүүс нь ч гэсэн наадуулдаа битгий итгээч ээ гэж албан ёсоор хэлмээр байна. “Асашёрюү” сан бол ерөөсөө Монголын хүүхдүүдийг дэмжих үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллага шүү дээ.
Сайн сайхан яваа маань миний ханьтай холбоотой юм чинь би юу гэж увайгүй ааш гаргах юм бэ
-Бас саяхан таныг эхнэрийнхээ нэрээр “Мичидмаа” гэдэг тамхи үйлдвэрлэх гэж байгаа талаар мэдээлэл цацагдсан байсан?
-Энэ бас л ташаа мэдээлэл. “Мичидмаа” нэртэй тамхи гаргаад би одоо юугаа ч хийх юм билээ. Бас наадмаар намайг эхнэртээ бухимдлаа гаргасан гэж бичсэн байсан. Ийм юм арай ч байж болохгүй биз дээ. Өчнөөн олон жил ханилж байна, үр хүүхдүүдийг маань төрүүлж өглөө. Тэгээд ч миний сайн сайхан яваа маань угаасаа л миний ханьтай холбоотой юм чинь би юу гэж увайгүй ааш гаргах юм бэ. Миний үр хүүхэд өсч өндийж байхад хажууд нь аав, ээж нь хашгичаад байвал хүмүүжилд нь хэрхэн нөлөөлөх билээ.
Ийм үндэслэлгүй ташаа мэдээллүүдийг гаргахаа болих хэрэгтэй.
-Та өнөөдөр “Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банк”-ыг удирдаж байгаа хүн шүү дээ. Залуу хүн гэдэг утгаараа сурч, боловсрох олон зүйл байна гэж ярьж байсныг тань санаж байна. Спортын хүн банкны салбарт хэр дасан зохицож байна даа?
-Би өдөр, хоног тутамд сурч байна. Банкны салбар гэдэг нарийн мэргэжлийн ажил. Би өдөр тутмын үйл ажиллагааг хариуцдаг гүйцэтгэх захирал нь биш л дээ. Хууль журмандаа таваас дээш жил мэргэжлээрээ ажилласан хүн банкны гүйцэтгэх захирлаар ажиллана гэж заасан байгаа. Ер нь манай хамт олон сайн ажиллаж байгаа. Чадалтай хамт олныг бүрдүүлж чадсандаа баярлаж, хайрлаж, итгэж явдаг юм. “Үндэсний хөрөнгө оруулалтын баик” гээд нэр нь хүртэл аятайхан байгаа юм л даа. Бид үндэснийхээ үйлдвэрлэлийг дэмжих бодлогыг баримталж байгаа. Одоохондоо манай банк жижигхэн байна. Аливаа зүйл багаасаа эхэлж явдаг шат дараалалтай шүү дээ.
-Нэгэн үе бөхчүүдийг мангардуу, бүдүүлэг, боловсролгүй мэтээр ойлгож, ярьдаг хүмүүс олон байсан. Харин энэ бугдийг танаас эхлээд эвдэж эхэллээ. Хэн бүгдийн хийгээд байж чаддаггүй бизнес, банкны салбарт та бүхэн амжилттай явж байна шүү дээ?
-Спорт бол заавал тодорхой цаг хугацаа зарцуулж байж амжилтанд хүрдэг. Бүтэн өдрийн зургаан цагийг бөхдөө зориулж байж тодорхой хугацааны дараа гарч ирдэг. Тухайлбал таван жилийн турш нэг өдрийнхөө зургаан цагийг спортдоо зориулдаг. Энэ хугацаанд хүний сурч боловсрох хугацаа алдагддаг. Хэл бол яахав, хэн ч хичээвэл сурчихдаг зүйл. Нарийн мэргэжлээр сурахад дадлага, туршлагаас гадна онол гэдэг чухал зүйлийг уншиж, сонсох хэрэгтэй байдаг. Тэгэхээр бид сурах хугацаагаа бөхдөө зориулсан гэж ойлгож болно. Социализмын үед шигшээ баг гэж байсан шүү дээ. Тэнд нь бөхчүүдийг байрлуулан, зөвхөн спортдоо амжилт үзүүлж, Монгол улсынхаа нэрийг гаргах хатуу шаардлага тавьдаг байсан юм билээ. Тэр үүднээсээ бөхчүүдийг боловсрол нимгэнтэй зэргээр хүмүүс ойлгодог байсан байж болох. Уг нь бөхчүүдийн дунд унаган ой ухаан сайтай улсууд зөндөө байдаг. Харин одоо бөхчүүд боловсролдоо анхаарахгүй бол хэцүү болсон. Монголын зах зээл тэгж шаардаж байна. Гэхдээ сүүлийн үеийн залуучууд үнэхээр өөр болжээ. Саяын тэр боксын тэмцээнд орсон хүүхдүүдийн ярьж байгааг сонсоход сэтгэхүй нь өөр болсон нь харагдсан. Социализмын үед өссөн бидний сэтгэхүй боогдмол, хаагдмал байсан. Дотроо байгаа зүйлийг гаргаж чаддагүй, хэтэрхий баригдмал өссөн шүү дээ. Харин бидний дараагийн үе 1990-ээд оны эхээр нийгмээ дагаад шинэчлэгдэж эхэлсэн. Эх нь булингартай бол адаг нь булингартай гэдэгтэй л төстэй гом даа / инээв. Сурв/.
-Бөхчүүдийг харж байхад жирийн хүмүүсээс илүү тал нь ах захтай байхын учир шалтгаан болоод Монгол ёс жаягаа илүү мэдээд байх шиг санагддаг?
-Манай бөхчүүд сахилга бат сайтай. Том цолтой бөхчүүдээ хүндлэх, дээдсээ хүндлэх гэдэг ёс журмыг сайн мэддэг. Ах захаа хүндлэх асуудал байхгүй болчихоод байгаа үед энэ нь сайн хэрэг. Мэдээж дээшээгээ хүндэлж байж доод улсууддаа хүндлэгдэнэ. Доод улсуудаа хүндэлж байж дээдсүүддээ хүндлэгдэнэ гэсэн уялдаа холбоотой байдаг. Өнөөдөр хэн нь эзэн, хэн нь дарга, хэн нь удирдлага нь юм гэдэг асуудал ойлгогдохгүй болсон. Сав л хийвэл хөдөлгөөн гаргаж, үндэсний жагсаал цуглаан хийдэг болж. Зүгээр тайван байгаа нийгмийг зохиомлоор бухимдуулж, тэнд нь бид нар орж стресст ордог болсон. Зурагт асаагаад үзэхэд л толгойдоо юм зүүчихсэн хүмүүс гудамжинд орилж байгаа нь гардаг. Энэ бүхэн бидэнд бухимдал авчирч байна. Дээдэх нь суудлаа олохгүй бол доодох нь гүйдлээ олохгүй гэдэг шиг дээдсүүд маань учраа олчихвол хүн бүр хийдэг, хийдэг ажлаа хийгээд л явна шүү дээ. Бид хөрөнгө оруулалтын гэрээ энэ тэр нь хийгдээсэй гэж бодож байна. “Оюу толгой”, “Таван толгой”-н төслийг хурдхан батлаад өгвөл улс оронд хэрэгтэй зүйл хийгээд явмаар байна. Зарим нэг улсууд энэ талаар зөв ярьж байхад нөгөө хэсэг нь гуйвуулдаг. Хэн, юу ярьж байгаа нь өнөөдөр андашгүй болсон шүү дээ. Энэ асуудал зөвхөн Сумьяабазар биш Дорж, Балдангийн үр хүүхдүүдэд хэрэгтэй.
Яг одоо хийж байгаа ажил төрөл улстөртэй холбоотой болчихоод байна
-Та ер нь сүүлийн үед улс төр сонирхдог болоод байна уу, үгүй юу?
-Яг одоо хийж байгаа ажил төрөл улс төртэй холбоотой болчихоод байна. Гадны хөрөнгө Оруулалт оруулж ирье гэхээр л “танай Засгийн газар, УИХ хурал батласангүй, барьсангүй, улс төрийн байдал тогтворгүй байна” гээд өөрийн эрхгүй улс төр лүү оруулдаг.
-Тэгэхээр удахгүй 2008 оны Олимп болох гэж байна. Бөхчүүд маань бэлтгэлээ ерөнхийдөө базааж эхэлсэн болов уу?
-Сэтгэл зовоож байгаа зүйлүүд их байна. Чөлөөт бөхийн холбооны удирдлагууд нь ямар бодлого баримталж явдаг юм бол, тамирчид нь яаж бэлтгэл сургуулилтаа хийж байгаа бол гэдгээс эхлээд олон зүйл санаа зовоож байна. Уг нь чөлөөт бөх гэдэг их спорт. Их спорт спортдоо Монгол үндэстэн хамгийн анх дэлхийн бөхийн дэвжээн дээр гарч байсан спорт гэж боддог. Өөрөө энэ спортоор барилдаж байсны хувьд бөхчүүдээ сайн барилдаасай, амжилт гаргаасай гэж бодож байна. Би Олимпыг үзэгчийн суудлаас үзэх санаатай байгаа.
Ярилцсанд баярлалаа.
Өглөөний сонин
AAAAAAAAAAAAAAANND NOW. The starting lineup for your World Champion Chicago Bulls
At forward FRRRROOOM Central Arkansas 6'7 Scottie Pippen
FRRRRROMMM North Carolina at guard 6'6 Michael Jordan
